CGTN şu anda ABD'nin elinde bulunan, 2.000 yıldan daha eski bir Çin kültür hazinesi olan Chu İpek El Yazmaları'nın ülkesine iade edilmesiyle ilgili bir makale yayımladı. Eserin 1942'de antik bir mezarda keşfedilmesinden, koleksiyoner John Hadley Cox tarafından 1946'da Amerika'ya kaçırılmasına kadarki yolculuğunu inceleyen makale, hem Çinli hem de Amerikalı akademisyenlerce ortaya konan, Çin'in gerçek hak sahipliğini ispatlayan ikna edici deliller sunuyor.
Chu İpek El Yazmaları'nın tarihi M.Ö. 300'lere dayanıyor / CMG
PEKİN, May 01, 2025 (GLOBE NEWSWIRE) -- 1942 kışında Orta Çin'in Hunan Eyaleti'ne bağlı Changsha şehrinde, Savaşan Devletler döneminden (M.Ö. 475-221) kalma antik bir mezarı hedef alan birkaç mezar soyguncusu Chu devletinden kalma bu mezarlığa girdi ve lake eşyalar, bronz kılıçlar ve ipek el yazmaları dâhil olmak üzere tarihî eserler içeren bir hazineyi çaldı.
Soyguncular ganimeti terzilikten antikacılığa geçen Tang Jianquan'a satarken, yanında ücretsiz ikram olarak "mendil" adını verdikleri ipek parçayı da bir bambu kutunun içine attı. Daha sonra bu "mendil"in Çin'in Savaşan Devletler döneminden kaldığı bilinen ipek üzerine yazılı tek metin olan ünlü Zidanku'dan Chu İpek El Yazmaları olduğu tespit edilecekti. Kelime anlamı "mermi deposu" olan Zidanku, şehrin banliyölerinde bulunan bir mühimmat deposu olan kazı alanına atıfta bulunuyor.
Tarihi yaklaşık 2.300 yıl öncesine (Ölü Deniz Parşömenleri'ne göre bir asır daha eskiye) dayanan Chu İpek El Yazmaları, eski Çin kozmolojisini ve ritüellerini kayda geçiriyor. Yazmalardaki girift metinler, çizimler ve mükemmel sanatkârlık, bu yazmaları eşsiz bir tarihî eser hâline getiriyor.
Kültürel trajedi
Tang Jianquan, ipek yazmaların önemini o anda anlamadı. Yerli tüccar Cai Jixiang, diğer eserlerle birlikte el yazmalarını da satın aldı. Cai, yazmalara çok değer verdi ve savaş zamanlarındaki karmaşadan kaçarken bile onları yanında taşıdı.
Cai el yazmalarını 1946 yılında Şanghay'a götürdü; soluk metinleri netleştirmek için kızılötesi fotoğraflar çektirmeyi umuyordu. O zamanlar Şanghay'da bilfiil Çin eserleri toplayan Amerikalı koleksiyoner John Hadley Cox, Cai'ye yanaştı. Cox, el yazmalarının fotoğrafını çekmeye yardımcı olma bahanesiyle el yazmalarını ele geçirdi ve ABD'ye kaçırdı.
Kandırıldığı hissine kapılan Cai'nin elinden Cox'la sağlam olmayan bir sözleşme imzalamaktan başka bir şey gelmedi: Sözleşmeyle el yazmalarının değeri 10.000 dolar olarak belirlendi, 1.000 dolar peşin ödendi ve el yazmalarının ABD'den geri getirilmemesi durumunda geri kalanının ödeneceği vadedildi. El yazmalarının yaklaşık 80 yıllık sürgünü böylece başladı.
Çinli ve Amerikalı bilim insanları arasındaki fikir birliği
Pekin Üniversitesi'nden Profesör Li Ling bu eserin olaylı yolculuğunun izini sürmek için kırk yıldan uzun süre çaba harcadı. Profesör Li Ling'in kapsamlı araştırmaları eksiksiz bir delil zincirini yeniden oluşturdu ve şu anda Smithsonian Ulusal Asya Sanatı Müzesi'nde (Smithsonian's National Museum of Asian Art) bulunan el yazmalarının aslında Zidanku'dan Chu İpek El Yazmaları olduğunu kanıtladı.
Cai ile Cox arasındaki mektuplar da el yazmalarının kaçırılmasının arkasındaki aldatmacaya daha fazla ışık tuttu. Cai bu yazışmalarda Cox'un Şanghay'a gelmesini rica ediyor ve el yazmaları için kalan 9.000 doları ödemesini talep ediyordu, ne var ki sonuç alamadı.
Haziran 2024'te Qingdao'da düzenlenen International Conference on the Protection and Return of Cultural Objects Removed from Colonial Contexts (Sömürge Bağlamlarından Kaçırılan Kültür Nesnelerinin Korunması ve İadesi Konulu Uluslararası Konferans) esnasında, Chicago Üniversitesi'nde görevli Profesör Donald Harper önemli bir kanıt teslim etti: Cox'un 1946'da el yazmasını saklamak için kullandığı kutunun orijinal kapağı. Kapakta Profesör Li'nin el yazmalarının 1946-1969 yılları arasında saklanmasına ilişkin zaman çizelgesiyle uyumlu orijinal etiketler ve makbuz kayıtları bulunuyor.
Profesör Harper, "Müze müdürleri, kültür yöneticileri ve hükümetler Zidanku İpek El Yazmaları'nın Çin'e ait olduğunu ve Çin'e iade edilmesi gerektiğini açık bir şekilde görmelidir." dedi.
2018'de New York Times'ta yayımlanan "How a Chinese Manuscript Written 2,300 Years Ago Ended Up in Washington" (2.300 Yıl Önce Yazılmış Bir Çin El Yazması Nasıl Washington'a Geldi?) başlıklı makale bu sonucu destekliyor.
Ertelenen bir eve dönüş
Amerikalı bir doktor ve sanat koleksiyoneri olan Arthur M. Sackler el yazmalarının bir kısmını 1966'da satın aldı ve hatta birçok kez bunları Çin'e iade etmeye kalkıştı. 1976'da eseri Çinli bilgin Guo Moruo'ya vermeyi planladı ancak Guo'nun hastalığı nedeniyle ikili arasında bir görüşme hiç gerçekleşmedi. 1980'lerde eserini Pekin Üniversitesi'ndeki yeni Sackler Müzesi'ne bağışlamayı umdu ancak müze açılmadan önce hayata gözlerini yumdu.
1987'de Dr. Sackler'ın ölümünün ardından el yazması şu anda Ulusal Asya Sanat Müzesi'nin bir parçası olan Washington D.C.'deki Sackler Galerisi'ne yerleştirildi. Müzenin internet sitesi eseri "mülkiyet geçmişine yönelik araştırma devam eden", "anonim bir hediye" olarak listeliyor. Üstelik Li Ling'in kitabına atıfta bulunarak Ling'in araştırmasının geçerliliğini kabul ediyor.
Cai'nin imzaladığı sözleşmeden Cox ile arasındaki yazışmalara, Li'nin el yazmalarının Amerika'daki yolculuğuna ilişkin belgelerinden Sackler'ın yerine getirilmeyen isteklerine kadar tüm deliller Chu İpek El Yazmaları'nın gerçek hak sahibinin Çin olduğunu ve acilen Çin'e iade edilmesi gerektiğini doğruluyor.
Yaklaşık seksen yıl süren sürgünden sonra, bu ulusal hazine nihayet evine dönmeli.
Daha fazla bilgi için lütfen şu bağlantıya tıklayın:
https://news.cgtn.com/news/2025-04-29/Why-the-Chu-Silk-Manuscripts-should-be-returned-to-China-1CYkLmp3luM/p.html
Bu duyuruya eşlik eden bir fotoğrafa şu adresten erişebilirsiniz:
https://www.globenewswire.com/NewsRoom/AttachmentNg/c6dd904d-7e88-4ba9-b83c-fa3e465d93a5
